Trước yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa diễn ra ngày một mạnh mẽ ở nước ta, trong những năm gần đây nhiều khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, trung tâm thương mại, nhà cao tầng, khu dân cư… được đầu tư xây dựng với mật độ cao. Song song với đó là nguy cơ cháy, nổ và tính chất phức tạp của công tác phòng cháy chữa cháy cũng không ngừng gia tăng. Số vụ cháy lớn gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản tăng lên nhanh chóng.

Theo thống kê tình hình cháy trong 10 năm (2012 – 2021) cả nước đã xảy ra 30.606 vụ cháy. Trong đó, một số vụ cháy lớn gây thiệt hại nghiệm trọng về người như: Vụ cháy tại khu nhà xưởng trong ngách 56, ngõ 1 phố Đại Linh, Trung Văn, Hà Nội, ngày 12/4/2019 làm 08 người chết; Vụ cháy tại chung cư Carina Plaza, Quận 8, TP Hồ Chí Minh, ngày 23/03/2018 làm 13 người thiệt mạng, 60 người bị thương và thiệt hại khoảng 4. 000 tỷ đồng; Vụ cháy quán karaoke An Phú, TP. Thuận An, tỉnh Bình Dương, ngày 06/9/2022 làm 32 người tử vong và hàng chục người bị thương.

So với năm 2022, năm 2023 có số vụ cháy tăng 206 vụ (tăng 6,3%); tăng 27 người chết (tăng 22,69%); tăng 19 người bị thương (tăng 21,11%); thiệt hại về tài sản tăng 244 tỷ đồng (tăng 38,4%). Đặc biệt là vụ cháy gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng ngày 12/9/2023 tại Chung cư mini Khương Đình, Thanh Xuân, Hà Nội làm chết 56 người.

Trong 6 tháng đầu năm 2024, toàn quốc xảy ra 2.222 vụ cháy, làm chết 57 người, bị thương 45 người, thiệt hại về tài sản ước tính sơ bộ thành tiền khoảng 127,9 tỷ đồng. So với cùng kỳ năm 2023, số vụ cháy tăng 361 vụ (+19,4%; 2.222/1.861 vụ), số người chết tăng 14 người (+32,6%; 57/43 người), người bị thương không tăng, không giảm, tài sản giảm 71,9 tỷ đồng (-36,1%; 127,9/199,89 tỷ đồng.

Trong tháng 11 năm 2024, toàn quốc xảy ra 293 vụ cháy, làm chết 06 người, làm bị thương 12 người, thiệt hại về tài sản ước tính 35,3 tỷ đồng.

Sau mỗi vụ cháy, không chỉ thiệt hại về người và tài sản mà lớn hơn điều ấy là nỗi ám ảnh của những người may mắn được sống sót, lỗi buồn của những người thân, lỗi lo của những gia đình đang sống tại nơi có nguy cơ cháy cao… Đây là những vấn đề rất nghiêm trọng.

Về địa bàn xảy ra cháy (thống kê năm 2023): Thành thị xảy ra 2.105 vụ (chiếm 61,2%), nông thôn xảy ra 1.335 vụ (chiếm 38,8%).

Về loại hình xảy ra cháy (thống kê năm 2023): Số vụ cháy nhà dân vẫn chiếm tỷ lệ cao nhất với 1.016 vụ cháy (chiếm 29,5%); các loại hình khác đều chiếm dưới 10%.

Về nguyên nhân các vụ cháy (thống kê năm 2023): Trong số 2.294/3.440 vụ (chiếm 66,7%) đã điều tra làm rõ nguyên nhân có 1.345 vụ do sự cố hệ thống, thiết bị điện (chiếm 58,6%); do sơ xuất bất cẩn sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt 340 vụ (chiếm 14,8%); các nguyên nhân khác đều chiếm dưới 10%.

Các thống kê và nghiên cứu cho thấy, nguyên nhân trực tiếp dẫn đến các thiệt hại nghiêm trọng về người trong các vụ cháy là do nhiệt độ, khói và khí độc được sinh ra từ quá trình cháy các vật liệu dễ cháy. Vì vậy, một trong những nguyên tắc cơ bản về phòng cháy chữa cháy trong quá trình đầu tư xây dựng là phải sử dụng các vật liệu không cháy hoặc khó cháy và khả năng sinh khói, khí độc thấp. Điều này đã đặt ra cho lĩnh vực vật liệu nhiều khó khăn, thách thức trong việc nghiên cứu tìm ra các chất, phụ gia có khả năng bảo vệ chống cháy, làm chậm cháy tốt nhằm kìm hãm sự phát triển của đám cháy cũng như đảm bảo tính toàn vẹn cho công trình, qua đó hạn chế thiệt hại do các vụ cháy gây ra.

Hiện nay trên thế giới đang sử dụng phụ gia chống cháy gồm 2 nhóm vật liệu: hợp chất chống cháy gốc hữu cơ (1) bao gồm các chất chứa clo, brom, như: decabromodiphenyl oxit (DECA), tetrabromobisphenol A (TBBA), hexabromocyclododecane (HBCD), TBBA-bis-(2,3-dibromopropyl ete)…. . và vật liệu chống cháy gốc vô cơ (2). Các vật liệu hữu cơ thường tạo ra các khí độc trong quá trình cháy, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và tính mạng của con người. Do đó, nhiều nước trên thế giới thế giới khuyến cáo hạn chế sử dụng. Hệ chống cháy hay chậm cháy từ các hợp chất vô cơ như hợp chất chứa nitơ, phosphor, nhôm hydroxit, magie hydroxit, borac, amonium polyphosphate (APP). . . ngoài khả năng chống cháy tốt còn thân thiện môi trường, an toàn đối với con người nên được nhiều nước trên thế giới ưu tiên sử dụng.

Bài viết ngắn gọn này không chỉ nhắc nhở mỗi chúng ta cần có các biện pháp an toàn trước các nguy cơ cháy; nghiên cứu để đưa ra các giải pháp phòng chống cháy tốt hơn và đặc biệt cần có các nghiên cứu để sản xuất ra các loại chất chống cháy ngày càng tốt hơn, đảm bảo an toàn cho con người, môi trường.